Cây mã đề là cây gì? Những cách sử dụng cây mã đề tại nhà

Mã đề là loại rau quen thuộc xuất hiện trong nhiều bữa ăn gia đình. Trong quá khứ, loại rau này còn góp mặt ở một số phương thuốc chữa bệnh dân gian. Thế nhưng vì sự phát triển của công nghệ sản xuất, nhiều loại rau mới được phát hiện nên mã đề dần bị con người lãng quên. Vậy cây mã đề là cây gì? Uống nhiều nước mã đề có tốt không? Cùng Huong.vn tìm hiểu bài viết dưới đây nhé!

Cây mã đề là cây gì? 

Đặc điểm của cây mã đề 

Cây mã đề là cây gì? Mã đề là loài cỏ mọc hoang sống lâu năm ở ven đường, bìa rừng, thường có tên gọi khác là xa tiền thảo. Lá cây mọc thành cụm với những phiến lá dạng hình trứng. Bông mã đề hoàn toàn mang một màu xanh mơn mởn thuộc loại lưỡng tính. 

Sự sinh tồn của loài cây này khá mạnh mẽ, đặc biệt là phát triển ở những vùng đất có tính ẩm cao. Điều này giúp cho việc thu hái mã đề được diễn ra quanh năm. Hầu hết trừ phần rễ thì những bộ phận còn lại đều có tác dụng trong chế biến ẩm thực và làm nguyên liệu trị bệnh. 

Thành phần dinh dưỡng 

Vì được sử dụng toàn thân nên những thành phần hóa học trong xa tiền thảo cũng khá nhiều. Một số hoạt chất có chứa tác dụng dược tính:

• Iridoid (aucubosid, catalpol)
• Acid phenolic Este phenylpropanoic 
• Majorosid 
• Chất nhầy
• D-galactose
• L-arabinose
• Acid uronoic
• Dầu béo 
• Vitamin K, vitamin C

Tác dụng của cây bông mã đề

Cây mã đề là cây gì? Có tác dụng như thế nào với sức khoẻ? Cây bông mã đề trong Y học cổ truyền có tính lạnh, vị ngọt, quy kinh bổ thận, giúp cơ thể bài trừ độc tố và khá lợi tiểu. Mãi cho đến về sau khi y học phát triển, con người mới khám phá ra nhiều dưỡng chất mới trong mã đề như canxi, vitamin Capigenin, baicalein, sorbitol, Beta carotene và tanin. Kèm theo đó là các hoạt chất đặc trưng có lợi aucubin, chất nhầy, chất đắng giúp sáng mắt, ổn định hệ thần kinh, giảm căng thẳng và tăng cường sức đề kháng. 

Bảo vệ thận

Trong bài thuốc tri bệnh dân gian, rau mã đề được dùng như một bài thuốc chữa lành thận. Khi kết hợp với cam thảo, kim tiền thảo, rễ cỏ tranh, mã đề sẽ trị được triệu chứng bí tiểu, viêm bàng quang, viêm đường tiết niệu. Ngoài việc sắc thuốc thì bạn cũng có thể chế biến thành món canh mã đề

Hỗ trợ chữa chứng ho khan, ho có đờm 

Mã đề là một trong những vị thuốc quý hiếm có thể trị ho đờm mà không lo sợ làm liên luỵ đến hệ tiêu hóa. Cơ chế hoạt động của bài thuốc này đều nhờ vào hoạt chất plantagin. Plantagin tạo hưng phấn thần kinh bài tiết niêm dịch, sau đó tác động đến trung khu hô hấp và giúp hơi thở được ổn định. Tuy nhiên tác dụng này chỉ kéo dài tầm 6 tới 7 giờ đồng hồ, vì vậy nên sử dụng thường xuyên cho đến khi bệnh tình được thuyên giảm. 

Khử độc 

Cây bông mã đề bài trừ độc tố từ bên trong và bên ngoài cơ thể. Một nghiên cứu đã cho thấy, lấy bã mã đề đắp lên vết thương hở sẽ giúp vết thương không bị nhiễm trùng và mau lành. Ngoài ra khi sử dụng ở dạng lỏng, nước mã đề sẽ giúp gan đào thải hết độc tố tích trữ bên trong và ngăn không cho vi khuẩn có hại xâm nhập.

Tác dụng này phù hợp với người đang muốn cai thuốc lá, bệnh nhân bị sốt xuất huyết, huyết áp cao, tiêu chảy, đau mắt đỏ. 

Uống nhiều nước mã đề có tốt không?

Đây luôn là mối bận tâm của những người đang sử dụng mã đề. Trong những lúc thời tiết nắng nóng, họ vẫn thường hay lạm dụng loại cây này để giải nhiệt, thanh lọc. Thậm chí, một vài người còn dùng thay cho nước lọ, việc này tưởng chừng như vô hại nhưng lại gây ra những hậu quả khôn lường. 

Theo các chuyên gia, xa tiền thảo (mã đề) loài loại cỏ lợi tiểu, uống càng nhiều, thận sẽ bài tiết càng nhanh khiến cơ thể rơi vào tình trạng mất nước trầm trọng. Vì vậy việc dùng kéo dài và thường xuyên không hề tốt. 

Còn đối với trường hợp dùng cho phụ nữ mang thai, nhất là mới có thai 3 tháng, nước mã đề sẽ gây sảy thai. Qua đó ta thấy được cây mã đề chỉ tốt khi sử dụng đúng cách, đúng liều lượng và biết kết hợp đúng các loại dược liệu khác. 

Cách sử dụng cây mã đề hiệu quả tại nhà

Pha trà

Trà mã đề có vị ngọt hậu tự nhiên, cộng với mùi hương nhẹ nhàng giúp đầu óc người dùng thoải mái, thư giãn và giải tỏa hết áp lực. Khi uống trà bạn nên uống vào buổi sáng để bổ sung năng lượng, hạn chế sử dụng vào buổi tối để giúp giấc ngủ không bị gián đoạn. 

Cách làm:

• Bước 1: Bỏ 1 nhúm cây mã đề đã được sấy khô vào 100ml nước sôi
• Bước 2: Sau đó lắc đều rồi chắt đổ hết nước, đây được coi là bước tráng sơ lá trà để nước trà trong hơn, đậm vị hơn
• Bước 3: Đổ thêm nước sôi vào, đợi khoảng 10 phút thì bạn có thể thưởng thức

Nấu nước uống

Nấu nước cam thảo là cách làm đúng đắn giúp tiết kiệm nhiều thời gian và hạn chế các bước rườm rà. Nếu bạn là người thích nhâm nhi một ly nước lá mã đề vào sáng sớm hoặc sau bữa ăn thì có thể lấy 50g lá mã đề khô bắt lên bếp và nấu sôi. Tuy nhiên không thay thế hoàn toàn cho nước lọc và mỗi lần dùng không quá 2 ly để tránh phát sinh tình trạng đi tiểu nhiều, gây mất nước. 

Trị nám bằng mã đề

Theo ghi chép trong sách y dược cổ truyền Việt Nam, các thầy thuốc đã công nhận khả năng trị nám từ mã đề là hoàn toàn đảm bảo. Hiệu quả nhanh hay chậm thì còn phụ thuộc vào từng cơ địa và tình trạng nám. Trong đó, chính aucubin có trong cây mã đề đánh bay vết thâm và tác động sâu đến các gốc chân nám để chữa trị từ sâu bên trong. 

Thực tế, việc điều trị nám bằng mã đề là nhờ những hoạt chất tự nhiên lành tính đã có sẵn như apigenin, allantoin, chất khoáng, Vitamin Antibio. Vì vậy bạn cần kiên trì và sử dụng lâu dài. Và nên biết rằng, phương pháp điều trị nám này không phải là tốt nhất, chỉ có tác dụng với những loại nám nhẹ như nám mảng, nám ngoài da. 

Hướng dẫn cách dùng:

• Rửa sạch một nắm lá mã đề tươi và mang đi giã nát
• Làm sạch chỗ vùng da bị mụn và lấy bã để đắp lên chỗ mụn nhọt đó
• Nếu dùng cho vết thương bị bỏng thì nên dùng băng gạc để băng lại
• Có thể chắt lấy nước cốt mã đề để uống mỗi ngày, liều lượng tối đa là 20g

Dùng mã đề làm thuốc

• Thuốc trị kiết lỵ: mã đề, cỏ seo gà, mơ lông
• Thuốc chữa bí tiểu: Chắt lấy nước hạt mã đề và lấy nước đó để nấu cháo
• Thuốc trị tiểu ra máu: Vắt lấy nước cốt mã đề và cỏ ích mẫu để uống
• Thuốc lợi tiểu: Đun lấy nước mã đề và cam thảo để uống
• Thuốc trị tiêu chảy: Sắc thuốc mã đề, rau má và cỏ mực
• Thuốc trị sốt: Tán nhuyễn mã đề và hạt ý dĩ thành bột mịn
• Thuốc chữa viêm cầu thận: mã đề, ma hoàng, thạch cao, nghệ tươi, mộc thông, đại táo, gừng, quế chi, đại táo, cam thảo
• Thuốc trị viêm bàng quang: mộc thông, rễ cỏ tranh, hoàng bá, mã đề, phục linh, hoàng liên, hoạt thạch, bán hạ chi, trư linh

Một số chú ý khi dùng mã đề

Muốn dùng cây mã đề một cách an toàn thì cần tham khảo ý kiến từ bác sĩ. Không dùng cho trẻ em, phụ nữ có thai và người bị cao huyết áp. Trong quá trình sử dụng, nếu xuất hiện tình trạng dị ứng thì nên ngưng sử dụng và báo ngay cho bác sĩ. Đồng thời không quên lưu ý một số điều sau đây: 

• Không dùng nước mã đề như một phương pháp giải khát hàng ngày
• Hạn chế sử dụng vào buổi tối sẽ phát sinh triệu chứng tiểu nhiều lần làm ảnh hưởng chất lượng giấc ngủ
• Chưa có bằng chứng khoa học cụ thể đảm bảo an toàn tuyệt đối từ cây mã đề
• Cây bông mã đề có thể tương tác với một số loại thuốc kê đơn và các chất kích thích như bia, rượu, thuốc lá

Trên đây là các thông tin mà Huong.vn đã đưa ra để giải đáp thắc mắc “cây mã đề là cây gì”. Từ đó có thể đánh giá cao về giá trị dinh dưỡng của loài cây này, không chỉ điều trị được nhiều bệnh lý mà khả năng làm đẹp cũng khá vượt trội. Hy vọng bạn sẽ sử dụng đúng cách và đúng liều lượng để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.